Kamu bîmârına cânân devâ-yı derd ider ihsân

Kamu bîmârına cânân devâ-yı derd ider ihsân,

Niçin kılmaz bana dermân beni bîmâr sanmaz mı.

Fuzûlî | §

Sevgili, bütün hastaların/âşıkların derdine derman bağışlar da benim derdime niçin derman olmaz, yoksa beni hasta/âşık saymaz mı, kabul etmez mi?

Hikmet-i dünyâ ve mâfîhâ bilen ârif değil

Hikmet-i dünyâ ve mâfîhâ bilen ârif değil,

Ârif oldur bilmeye dünyâ ve mâfîhâ nedir.

Fuzûlî | §

mâfîhâ: ahiret

Ömrlerdir eylerim ahvâl-i dünyâ imtihân

Ömrlerdir eylerim ahvâl-i dünyâ imtihân, 

Nakd-i ömr ü hâsıl-i dünyâ hemân bir yâr imiş.

Fuzûlî | §

Eylesen tûtiye ta’lîm-i edâ-yı kelimât

Eylesen tûtiye ta’lîm-i edâ-yı kelimât,

Sözü insan olur ammâ özü insan olmaz.

Fuzûlî | §

tûti: papağan | ta’lîm-i edâ-yı kelimât: kelimelerin teleffuzunu öğretme

Vermeyen cânın sana bulmaz hayât-ı câvidân

Vermeyen cânın sana bulmaz hayât-ı câvidân,

Zinde-i câvîd ana derler ki kurbândır sana.

Fuzûlî | §

“Sana canını vermeyen ebedî hayata erişemez. 

Ebedî hayata erişen ona derler ki sana kurbândır.”

Su Kasidesi

Saçma ey göz eşkden gönlümdeki odlara su 

Kim bu denlü dutuşan odlara kılmaz çâre su 

(Ey göz! Gönlümdeki (içimdeki) ateşlere göz yaşımdan su saçma ki, bu kadar (çok) tutuşan ateşlere su fayda vermez.) 

Âb-gûndur günbed-i devvâr rengi bilmezem 

Yâ muhît olmış gözümden günbed-i devvâra su 

(Şu dönen gök kubbenin rengi su rengi midir; yoksa gözümden akan sular, göz yaşları mı şu dönen gök kubbeyi kaplamıştır, bilemem..) 

Zevk-ı tîğundan aceb yoh olsa gönlüm çâk çâk 

Kim mürûr ilen bırağur rahneler dîvâra su 

(Senin kılıca benzeyen keskin bakışlarının zevkinden benim gönlüm parça parça olsa buna şaşılmaz. Nitekim akarsu da zamanla duvarda, yarlarda yarıklar meydana getirir.) 

Vehm ilen söyler dil-i mecrûh peykânun sözin 

İhtiyât ilen içer her kimde olsa yara su 

(Yarası olanın suyu ihtiyatla içmesi gibi, benim 

yaralı gönlüm de senin ok temrenine, ok ucuna benzeyen kirpiklerinin sözünü korka korka söyler.) 

Suya virsün bâğ-bân gül-zârı zahmet çekmesün 

Bir gül açılmaz yüzün tek virse min gül-zâra su 

(Bahçıvan gül bahçesini sele versin (su ile 

mahvetsin), boşuna yorulmasın; çünkü bin gül bahçesine su verse de senin yüzün gibi bir gül açılmaz.) 

Ohşadabilmez gubârını muharrir hattuna 

Hâme tek bahmahdan inse gözlerine kara su 

(Hattatın beyaz kâğıda bakmaktan, kalem gibi, 

gözlerine kara su inse (kör olsa, kör oluncaya kadar uğraşsa yine de) gubârî (yazı)sını, senin yüzündeki tüylere benzetemez. ) 

Ârızun yâdıyla nem-nâk olsa müjgânum n'ola 

Zayi olmaz gül temennâsıyla virmek hâra su 

(Senin yanağının anılması sebebiyle kirpiklerim 

ıslansa ne olur, buna şaşılır mı? Zira gül elde etmek dileği ile dikene verilen su boşa gitmez.) 

Gam güni itme dil-i bîmârdan tîgun dirîğ 

Hayrdur virmek karanu gicede bîmâra su 

(Gamlı günümde hasta gönlümden kılıç gibi keskin olan bakışını esirgeme; zira karanlık gecede hastaya su vermek hayırlı bir iştir.) 

İste peykânın gönül hecrinde şevkum sâkin it 

Susuzam bir kez bu sahrâda menüm-çün ara su 

(Gönül! Onun ok temrenine benzeyen kirpiklerini iste ve onun ayrılığında duyduğum hararetimi yatıştır, söndür. Susuzum bu defa da benim için su ara.) 

Men lebün müştâkıyam zühhâd kevser tâlibi 

Nitekim meste mey içmek hoş gelür hûş-yâra su 

(Nasıl sarhoşa şarap içmek, aklı başında olana da su içmek hoş geliyorsa, ben senin dudağını özlüyorum, sofular da kevser istiyorlar.) 

Ravza-i kûyuna her dem durmayup eyler güzâr 

Âşık olmış galibâ ol serv-i hoş-reftâra su 

(Su, her zaman senin Cennet misâli mahallenin 

bahçesine doğru akar. Galiba o hoş yürüyüşlü, hoş salınışlı; serviyi andıran sevgiliye aşık olmuş.) 

Su yolın ol kûydan toprağ olup dutsam gerek 

Çün rakîbümdür dahı ol kûya koyman vara su 

(Topraktan bir set olup su yolunu o mahalleden 

kesmeliyim, çünkü su benim rakibimdir, onu o yere bırakamam.) 

Dest-bûsı ârzûsıyla ölürsem dostlar 

Kûze eylen toprağum sunun anunla yâra su 

(Dostlarım! Şayet onun elini öpme arzusuyla ölürsem, öldükten sonra toprağımı testi yapın ve onunla sevgiliye su sunun.) 

Serv ser-keşlük kılur kumrî niyâzından meger 

Dâmenin duta ayağına düşe yalvara su 

(Servi kumrunun yalvarmasından dolayı dikbaşlılık ediyor. Onu ancak suyun eteğini tutup ayağına düşmesi (yalvarıp aracı olması bu dikbaşlılığından) kurtarabilir.) 

İçmek ister bülbülün kanın meger bir reng ile 

Gül budağınun mizâcına gire kurtara su 

(Gül fidanı bir hile ile (meşhur gül ve bülbül 

efsanesindeki gibi yine) bülbülün kanını içmek 

istiyor; bunu engelleyebilmek için suyun gül 

dallarının damarlarına girerek gül ağacının mizacını değiştirmesi gerekir.) 

Tıynet-i pâkini rûşen kılmış ehl-i âleme 

İktidâ kılmış târîk-i Ahmed-i Muhtâr'a su 

(Su Hz. Muhammed'in (s.a.v) yoluna uymuş (ve bu hâli ile) dünya halkına temiz yaratılışını açıkça göstermiştir.) 

Seyyid-i nev-i beşer deryâ-ı dürr-i ıstıfâ 

Kim sepüpdür mucizâtı âteş-i eşrâra su 

(İnsanların efendisi, seçme inci denizi (olan Hz. 

Muhammed'in s.a.v) mucizeleri kötülerin ateşine su serpmiştir.) 

Kılmağ içün tâze gül-zârı nübüvvet revnakın 

Mu'cizinden eylemiş izhâr seng-i hâra su 

(Katı taş, Peygamberlik gül bahçesinin parlaklığını tazelemek için (ve onun) mucizesinden dolayı su meydana çıkarmıştır.) 

Mu'cizi bir bahr-ı bî-pâyân imiş âlemde kim 

Yetmiş andan min min âteş-hâne-i küffara su 

(Hz. Peygamberimiz'in mûcizeleri dünyada uçsuz bucaksız bir deniz gibi imiş ki, ondan (o 

mucizelerden), ateşe tapan kâfirlerin binlerce 

mâbedine su ulaşmış ve onları söndürmüştür.) 

Hayret ilen barmağın dişler kim itse istimâ 

Barmağından virdügin şiddet günü Ensâr'a su 

(Mihnet günü Ensâr'a parmağından su verdiğini (bir mucize olarak parmağından su akıttığını) kim işitse hayret ile (şaşa kalarak) parmağını ısırır.) 

Dostı ger zehr-i mâr içse olur âb-ı hayât 

Hasmı su içse döner elbette zehr-i mâra su 

(Dostu yılan zehri içse (bu zehir onun dostu için) âb- ı hayat olur. Aksine düşmanı da su içse (o su, düşmanına) elbette yılan zehrine döner.) 

Eylemiş her katreden min bahr-ı rahmet mevc-hîz 

El sunup urgaç vuzû içün gül-i ruhsâra su 

(Abdest (almak) için el uzatıp gül (gibi olan) 

yanaklarına su vurunca (sıçrayan) her bir su 

damlasından binlerce rahmet denizi dalgalanmıştır.) 

Hâk-i pâyine yetem dir ömrlerdür muttasıl 

Başını daşdan daşa urup gezer âvâre su 

(Su ayağının toprağına ulaşayım diye başını taştan taşa vurarak ömürler boyu, durmaksızın başıboş gezer.) 

Zerre zerre hâk-i dergâhına ister sala nûr 

Dönmez ol dergâhdan ger olsa pâre pâre su 

(Su, onun eşiğinin toprağına zerrecikler halinde ışık salmak (orayı aydınlatmak) ister. Eğer parça parça da olsa o eşikten dönmez.) 

Zikr-i na'tün virdini dermân bilür ehl-i hatâ 

Eyle kim def-i humâr içün içer mey-hâra su 

(Sarhoşlar içkiden sonra gelen bat adrysını gidermek için nasıl su içerlerse, günahkârlar da senin na'tının zikrini dillerinde tekrarlamayı (dertlerine) derman bilirler.) 

Yâ Habîballah yâ Hayre'l beşer müştakunam 

Eyle kim leb-teşneler yanup diler hemvâra su 

(Ey Allah'ın sevgilisi! Ey insanların en hayırlısı! Susamışların (susuzluktan dudağı kurumuşların) yanıp dâimâ su diledikleri gibi (ben de) seni özlüyorum.) 

Sensen ol bahr-ı kerâmet kim şeb-i Mi'râc'da 

Şebnem-i feyzün yetürmiş sâbit ü seyyâra su 

(Sen o kerâmet denizisin ki mi'râc gecesinde feyzinin çiyleri sabit yıldızlara ve gezegenlere su ulaştırmış.) 

Çeşme-i hurşîdden her dem zülâl-i feyz iner 

Hâcet olsa merkadün tecdîd iden mimâra su 

(Kabrini yenileyen (tamir eden) mimara su lazım olsa, güneş çeşmesinden her an bol bol saf, tatlı ve güzel 

su iner.) 

Bîm-i dûzah nâr-ı gam salmış dil-i sûzânuma 

Var ümîdüm ebr-i ihsânun sepe ol nâra su 

(Cehennem korkusu, yanık gönlüme gam ateşi salmış, (ama) o ateşe, senin ihsan bulutunun su serpeceğinden ümitliyim.) 

Yümn-i na'tünden güher olmış Fuzûlî sözleri 

Ebr-i nîsândan dönen tek lü'lü şeh-vâra su 

(Seni övmenin bereketinden dolayı Fuzûlî'nin (alelâde) sözleri, nisan bulutundan düşüp iri inciye dönen su (damlası) gibi birer inci olmuştur.) 

Hâb-ı gafletden olan bîdâr olanda rûz-ı haşr 

Eşk-i hasretden tökende dîde-i bîdâra su 

(Kıyamet günü olduğu zaman, gaflet uykusundan uyanan 

düşkün (yahut aşık) göz, (sana duyduğu) hasretten su 

(gözyaşı) döktüğü zaman) 

Umduğum oldur ki rûz-ı haşr mahrûm olmayam 

Çeşm-i vaslun vire men teşne-i dîdâra su 

(O mahşer günü, güzel yüzüne susamış olan bana vuslat çeşmenin su vereceğini, beni mahrum bırakmayacağını ummaktayım.)

Fuzûlî | §

Söylesem te’sîri yok sussam gönül râzı değil

Söylesem te’sîri yok sussam gönül râzı değil,

Çektiğim âlâmı bir ben bir de Allâh’ım bilir.

Fuzûlî | §

âlâm: elemler, kederler

Ne yanar kimse bana âteş-i dilden özge

Ne yanar kimse bana âteş-i dilden özge

Ne açar kimse kapım bâd-ı sabâdan gayrı

...

Fuzûlî

...

Kalbimdeki ateşten başka ne kimse bana yanar. Ne de sabah rüzgârından başka kimse 

kapımı çalar.

Cânı kim cânânı için sevse cânânın sever

 Cânı kim cânânı için sevse cânânın sever, 

Cânı için kim ki cânânın sever cânın sever.
…
Fuzûlî | §

Mende Mecnûn'dan füzûn âşıklık isti'dâdı var

Mende Mecnûn'dan füzûn âşıklık isti'dâdı var,
Âşık-ı sâdık benem Mecnûn'un ancak adı var.

Fuzûlî | §

Bende Mecnun’dan fazla âşıklık yeteneği/kudreti vardır. Sevgisine sadakat gösteren aşık benim. Mecnun’un ancak adı vardır.

Âşiyân-ı murg-ı dil zülf-ı perîşânındadır

Âşiyân-ı murg-ı dil zülf-ı perîşânındadır
Kanda olsam ey perî gönlüm senin yanındadır

...

Fuzûlî
...

Ey sevgili! Gönül kuşunun yuvası dağınık saçların arasındadır. Nerde olursam olayım veya iki elim kanda da olsa gönlüm senin yanındadır.

Dost bi-perva felek bi-rahm devran bi-sükun

Dost bî-pervâ felek bî-rahm devrân bi-sükûn

Derd çok hem-derd yok düşman kavi tâli zebûn

...

Fuzûlî

Saçma ey göz eşkden gönlümdeki odlara su

Saçma ey göz eşkden gönlümdeki odlara su

Kim bu denli dutuşan odlara kılmaz çare su

...

Fuzûlî

Gönül tahtına senden özge sultân olmaya yâ Rab

Demen kim adli yok ya zulmü çok her hâl ile olsa,
Gönül tahtına senden özge sultân olmaya yâ Rab.

Fuzûlî | §

İlm kesbiyle pâye-i rif'at

İlm kesbiyle pâye-i rif'at

Bir hayal-i muhal imiş ancak

Aşk imiş her ne var âlemde

İlm bir kıyl u kâl imiş ancak

...

Fuzûlî

Cân ü ten oldukça benden derd ü dâğ eksik değil

Cân ü ten oldukça benden derd ü dâğ eksik değil

Çıksa cân hâk olsa ten ne cân gerek ne ten bana.

...

Fuzûlî

*

hâk: toprak

Yâ Rab belâ-yı aşk ile kıl âşinâ beni

Yâ Rab belâ-yı aşk ile kıl âşinâ beni,
Bir dem belâ-yı aşkdan etme cüdâ beni.

Fuzûlî | §

Ey Rabbim! Aşk belasıyla beni tanıştır.
Beni bir an bile olsa; aşk belasından ayırma!

Edemem terk Fuzûlî ser-i kûyın yârin

Edemem terk Fuzûlî ser-i kûyın yârin 

Vatanımdır vatanımdır vatanımdır vatanım

Fuzûlî | §

ser-i kûy: sevgilinin bulunduğu yer

Aşk imiş her ne vâr âlemde

İlm kesbiyle pâye-i rif’at

Ârzû-yı muhâl imiş ancak

Aşk imiş her ne vâr âlemde

İlm bir kîl ü kâl imiş ancak

Fuzûlî | §

(Bilim ile yüksek makamlara erişmek gerçekleşmeyecek hayal imiş. Dünyada her şey yalnızca aşk'tan ibaret imiş,

Bilim ise kuru dedikodudan ibaret imiş.)

Vücûdum ney gibi surah surah olsa âh etmem

Vücûdum ney gibi surah surah olsa âh etmem,

Mahabbeten dem urdum incinmek olmaz cefâlardan.

Fuzûlî | §

Vücûdum ney gibi delik deşikde olsa âh etmem. Sevgiden dem vurdum, aşktan söz ettim. Bu yüzden aşkın cefâlarından incinip, üzülmek olmaz.